Blog 1: Tijd dat duurzaam bouwen uit de kast komt
Wat maakt toch dat duurzamere en betere manieren van bouwen maar niet doorbreken? Die vraag die ik mijzelf als student stelde krap 20 jaar geleden is vandaag de dag nog steeds actueel. Via een serie blogs deel ik met jullie inzichten die ik hierin heb opgedaan de afgelopen jaren en het nieuwe licht dat transitiedenken hier recent op wierp voor mij, nl. dat ‘duurzaamheid onderdeel is van het probleem’. Met deze trap ik af: Tijd dat duurzaam bouwen uit de kast komt!
Krap twintig jaar geleden stelde ik mijzelf als afstudeerder aan de Utrechtse Uni de vraag hoe het toch kwam dat het veelvuldig experimenteren op gebied van duurzaam en ecologisch bouwen niet leidde tot een grootschalige doorbraak in de bouw. Duurzaam bouwen kwam maar niet uit de groene hoek. Dankzij de verhoogde aandacht voor klimaat bouwen we weliswaar energiezuiniger. Maar de wijze waarop we al sinds de wederopbouw bouwen, snel en goedkoop, techniek als oplossing voor ieder probleem, is maar weinig veranderd.
Duurzaam bouwen in ‘t verdomhoekje
Dat moet en kan echt anders, beter. Hier is al veelvuldig mee geëxperimenteerd en geleerd. De mate waarin die lessen doorbreken tot de reguliere bouw blijft echter beperkt. Duurzaam, ecologisch, circulair, Cradle2Cradle etc. bouwen wordt na ruim twintig jaar nog steeds als bijzonder en afwijkend beschouwd. Typerend vind ik zelf het moment dat we een kleine twee jaar terug verhuisden naar Culemborg. ‘Oh, dan ga je zeker naar die eco-wijk?’ Hiermee werd de duurzame wijk Eva-Lanxmeer bedoeld, een van de eerste duurzaam gebouwde wijken van Nederland die, helaas, nog steeds bijzonder is in zijn soort. Zo is het de eerste wijk in Nederland met zijn eigen duurzame off-grid warmtesysteem. Maar daar gingen wij dus niet wonen. Waarom? Omdat ik geloof dat duurzaam bouwen en wonen de norm zou moeten zijn, voor alles dat gebouwd wordt. Dat hoort niet in een verdomhoekje, hoe mooi en groen dat hoekje er ook uitziet.
Gewoon goed bouwen vs minder slecht
Iedereen heeft recht op een gezonde woning die niet ‘minder slecht’ is voor mens en milieu, maar een woning die mensen met hun omgeving verbindt, de lokale biodiversiteit versterkt en als energiedrager, klimaatbuffer en grondstoffendepot kan dienen. Wij hebben gekozen voor recente aardgasvrije nieuwbouw (2004) in de groene wijk Parijsch die we stap voor stap verder verduurzamen. Waarom? Omdat we ons steentje willen bijdragen in de transitie naar een circulaire en betekenisvolle samenleving en om te laten zien dat het kàn.
Nieuw perspectief doet schrijven..
De master Transitiemanagement bij Drift afgelopen najaar heeft me een nieuw perspectief geboden om hiernaar te kijken. Het transitieperspectief heeft naast herkenning een dieper begrip bij me teweeg gebracht voor wat hier precies aan de hand is. Hiermee laat ik een periode achter me waar ik jarenlang heb gewerkt aan verduurzaming van de bouw, inkoop en gemeentelijke organisaties. Al die tijd voelde ik dat de echt noodzakelijke verandering op een dieper niveau plaats moest vinden. Iets met golven en de onderstroom. Zo kwam ik tot het inzicht dat verduurzaming bijdraagt aan het in stand houden van het huidige systeem en dat transities om een wezenlijk andere aanpak vragen.
De tijd van experimenteren is voorbij! Het is hoog tijd geworden we de rol van de gebouwde omgeving in de maatschappelijke transities waarvoor we staan serieus nemen en alle ontwikkelde kennis en lessen eindelijk gaan benutten. Het is tijd dat duurzaam bouwen uit de kast komt.
Met de nieuwe inzichten die ik heb opgedaan heb ik mij voorgenomen hierover te gaan schrijven en ze aan jullie te spiegelen. Omdat dit een vrij omvangrijk onderwerp is en er meerdere drivers zijn die de zo nodige omslag in de bouw tegenhouden dan wel kunnen faciliteren heb ik besloten dit thematisch te doen. Geïnspireerd door een lokaal karakteristiek en modulair gebouwd schoolgebouw dat afgelopen zomer met de grond gelijk werd gemaakt en gesprekken over de waardebepaling van een circulaire weg, leek de rol die ‘waarde en waardering’ kan spelen in een doorbraak in de bouw mij een mooi thema om mee te beginnen. Ook passend bij deze tijd is mijn constatering dat ‘de bouw ziek is’ en we moeten stoppen met oplappen. Houd m’n blog dus in de gaten!